ในดอกอัญชัญมีสารอดีโนซีน (adenosine), สารแอฟเซลิน (afzelin) ,สารอปาราจิติน (aparajitin) กรดอราไชดิก (arachidic acid) ,สารแอสตรากาลิน (astragalin) ,กรดชินนามิกไฮดรอกซี (cinnamic acid, 4-hydroxy) ,สารเคอร์เซติน (quercetin) ,สารซิโตสเตอรอล ,สารแอนโทไซอานิน เป็นต้น
สรรพคุณ
ดอก : รักษาอาการผมร่วง แก้ฟกช้ำบวม ใช้ผสมอาหารให้สีม่วง
เมล็ด : ใช้เป็นยาระบาย
ใบและราก : ดอกอัญชันชนิดขาวใช้เป็นยาขับปัสสาวะและยาระบาย ดอกอัญชัญชนิดม่วงแก้ตาฟางและตาแฉะ คนสมัยก่อนจะใช้น้ำที่คั้นจากดอกอัญชัญทาผม หนวด เครา และคิ้วเพื่อให้ขึ้นดกดำ นอกจากนี้ยังใช้ทาคิ้วเด็ก ทำให้คิ้วดกดำ และในปัจจุบันยังนำมาใช้ในอุตสาหกรรมผลิตแชมพูสระผมและครีมนวด สีจากกลีบดอกสดมีสีน้ำเงินด้วยสารแอนโทไซอานิน และเมื่อเติมน้ำมะนาว ลงไปเล็กน้อยจะกลายเป็นสีม่วง ใช้แต่งสีขนม ใช้แต่งสีอาหารเช่น หุงข้าวผสมสีด้วยน้ำที่คั้นจากดอกอัญชัญ จะได้ข้าวสีน้ำเงินอมม่วงสวยงามน่ารับประทาน
นอกจากนี้ยังสามารถนำดอกอัญชัญตากแห้งมาชงดื่มแทนน้ำชาได้อีกด้วย ข้อแนะนำในการดื่มน้ำดอกอัญชัญควรดื่มทันทีที่ปรุงเสร็จ เพื่อให้ได้คุณค่าทางอาหารและยา ไม่ควรดื่มน้ำจากสมุนไพรชนิดใดชนิดหนึ่งติดต่อกันเป็นเวลานานๆเพราะจะทำให้เกิดการสะสมของสารบางชนิด ที่ออกฤทธิ์เป็นผลเสียต่อร่างกายได้
ประโยชน์ที่ร่างกายจะได้รับจากน้ำดอกอัญชันมีดังนี้
1. เป็นเครื่องดื่มดับกระหาย มีฤทธิ์เป็นสารต้านอนุมูลอิสระ เสริมภูมิต้านทาน
2. ใช้เป็นสีผสมอาหาร
3. ช่วยเพิ่มความสามารถในการมองเห็น นื่องจากดอกอัญชัญมีสารที่จะไปเพิ่มการไหลเวียนในหลอดเลือดเล็กๆ เช่น หลอดเลือดส่วนปลายทำให้กลไกที่ทำงานเกี่ยวกับการมองเห็นแข็งแรงขึ้น และความสามารถของสารแอนโธไซยานินในดอกอัญชัญยังเพิ่มประสิทธิภาพของดวงตาเช่น ตาเสื่อมจากโรคเบาหวาน โรคต้อหิน โรคต้อกระจก และ ทำให้เลือดไปเลี้ยงรากผมมากขึ้น ทำให้เซลล์รากผมแข็งแรงขึ้น ในตำรายาไทยโบราณยังได้กล่าวถึงสรรพคุณของดอกอัญชันไว้ว่า รากมีรสเย็นใช้เป็นยาขับปัสสาวะ แก้ปัสสาวะพิการ เป็นยาระบาย ช่วยบำรุงสายตา แก้ตากอักเสบ ตาฟาง ตาแฉะ นอกจากนี้ยังมีการนำรากอัญชันมาถูฟันแก้ปวดฟัน ทำให้ฟันคงทนแข็งแรง เมล็ดใช้เป็นยาระบายแต่จะทำให้คลื่นไส้อาเจียน
นับเป็นความมหัศจรรย์ของสมุนไพรอีกชนิด ที่มีประโยชน์ในการนำมาใช้สอยมากมาย อีกทั้งยังปลูกง่ายหาได้ทั่วไป ดอกอัญชัญนอกจากจะนำมาใช้ประโยชน์ทั้งภายในและภายนอกร่างกายแล้วยังปลูกไว้เป็นรั้วสีสวยดูสบายตาได้อีกด้วย เคยเห็นผู้เฒ่าผู้แก่เอามาเสียบกับก้านทางมะพร้าวนำไปใส่แจกันบูชาพระสวยดีอีกด้วย
ที่มา - http://www.cheerylife.net